Bij de Begroting 2014

Financiële beschouwingen bij de programmabegroting 2014

Programmabegroting

In juni 2013 heeft onze fractie ingestemd met de kadernota 2014. De nu voorliggende programmabegroting en het bijbehorende raadsvoorstel zijn op de kadernota gebaseerd.

De begroting is ook nu weer duidelijker dan de versie van vorig jaar. Met name de paragraaf verbonden partijen heeft inhoudelijk forse verbeteringen ondergaan. In de auditcommissie is het proces tot verbeteren van de informatievoorziening in en over de beleidsprogramma’s van start gegaan, de effecten daarvan zullen hopelijk in de begroting 2015 zichtbaar zijn. De voortgaande inspanning hiertoe door ambtelijke organisatie en portefeuillehouders wordt door ons bijzonder gewaardeerd.

Inkapseling

De begroting bevestigt wat onze fractie bij de besluitvorming in de afgelopen periode steeds weer heeft genoemd: onze gemeente wordt in toenemende mate ingekapseld. Door minder speelruimte in landelijke regelgeving , door minder lokale speelruimte vanwege regionale beleidsafstemming, door verplichte regionalisering van uitvoeringsdiensten en door de ambtelijke fusie met de buurgemeenten. Op zich bezien wellicht logische ontwikkelingen, maar het resulteert er wel in dat de paragraaf “verbonden partijen” inmiddels de grootste is van de begroting en duidelijk maakt dat er steeds minder speelruimte is: de afdrachten aan gemeenschappelijke regelingen en uitvoeringsdiensten leggen een steeds groter beslag op de gemeentelijke begroting, de sturingsmogelijkheden worden minder en de uitvoering komt op steeds grotere afstand te staan. Daarom is wat ons betreft een focus nodig op de zaken die we nog “echt” lokaal kunnen sturen.

Veel beweging op de vierkante millimeter

Een terugblik op de besluitvorming rondom de begroting in de afgelopen jaren laat zien dat er in de raadsvergaderingen veel stof is opgewaaid, maar dat de feitelijke effecten op beleid en uitvoering gering zijn. Dat was al zo onder het vorige college, en is een bewuste keuze in het huidige coalitie-akkoord. De amenderingen van de begroting zijn veelal kleinere bedragen, met belangrijke accenten weliswaar, maar zijn gering in het licht van de totale omvang van de begroting.

Daarin wijken we niet af van de landelijke politiek, want ook daar zijn bijvoorbeeld de financiële effecten van het recent gesloten herfstakkoord beperkt in het licht van de totale omvang van de rijksbegroting. Maar ze zijn wel hard nodig om een bestuurlijke crisis te voorkomen.

Op de drempel van de grootste uitbreiding van verantwoordelijkheden ooit

Er staan ingrijpende zaken voor de deur: jeugdzorg, maatschappelijke ondersteuning en zorg voor participatie worden over een klein jaar overgeheveld naar de gemeenten. Ze worden vergezeld door een kadootje: enorme kortingen op beschikbare budgetten. Ingeboekt als bezuiniging op rijksniveau, aangeboden als ongewis avontuur aan gemeenten. Een uitdaging, heet dat in bestuurlijk jargon. Onze fractie staat niet afwijzend tegenover deze overheveling van taken, maar de wijze waarop dat gebeurt, en de kortingen die ermee gepaard gaan, zorgen wel voor vraagtekens en zorgen. Het is een operatie van ongekende omvang, zowel in toeneming van taken en budget, maar ook in risico’s en complexiteit. Dwarsverbanden tussen beleidsterreinen zullen moeten worden onderkend. Dit is uitdagend en absoluut nodig, maar trekt een zware wissel op creativiteit en inventiviteit en de resterende tijd hiervoor is kort.

De rekenkamercommissie en Algemene Rekenkamer hebben recent alarmerende opmerkingen gemaakt over komende overheveling van de jeugdzorg en andere taken, en het frustrerende daarvan is dat alle echte risico’s alle buiten de beïnvloedingssfeer van gemeenten liggen.

Reflectie op de grote stromen nodig

En de komende decentralisaties zijn niet de enige uitdaging. Het betaalbaar houden van sociale voorzieningen en het bieden van ondersteuning aan kwetsbare personen en gezinnen wordt een steeds grotere uitdaging. Sommigen zien macro-economisch al een begin van economisch herstel, maar gemeenten zullen nog wel een tijdje worden geconfronteerd met de na-ijleffecten van de crisis: doorstroom uit de WW naar de bijstand en toenemende schuldproblematieken.

Gemeenten, en dus ook de onze, worden geconfronteerd met de ultieme gevolgen hiervan: bijstandsuitkeringen, ondersteuning van minima en schuldhulpverlening. Maar ook het weer toeleiden naar werk, waarvoor minder geld beschikbaar is.

Onderhoud van kapitaalgoederen en de openbare buitenruimte is op z’n minst ook een uitdaging te noemen. Het vorige college maakte in de programmabegroting 2013 al duidelijk dat de geldpot hiervoor eind 2017 leeg zou zijn. De ombuigingsmaatregelen die door het huidige college zijn genomen geven iets meer lucht op dit vlak, maar in 2019 of 2020 lijkt de pot voor groot onderhoud toch echt leeg. Precies is dit niet te benoemen want de door het huidige college getemporiseerde uitgaven zijn nog niet doorvertaald in de meerjarenoverzichten inzake het groot onderhoud in de primaire begroting.

En dan is er nog de komende vervanging van vele bruggen in met name de wijken die vanaf jaren vijftig van de vorige eeuw zijn gebouwd. De signalen hierover in de raadsstukken worden luider maar de financiële effecten hiervan zijn nog niet verwerkt in het meerjarenperspectief.

Met sociale voorzieningen en de openbare buitenruimte is veel geld gemoeid, volgens de begroting 2014 bijna 38% van de uitgaven. Een grondige en ingrijpende heroriëntatie is volgens ons nodig. Ook de subsidies die binnen uiteenlopende beleidsprogramma’s worden verstrekt maken wat ons betreft onderdeel uit van een heroriëntatie. Een heroriëntatie met ongewisse uitkomsten: gelet op de huidige versnippering van de macht in de raad zal dat geen gemakkelijke opgave worden. Want 10 fracties op 17 raadszetels zou je weliswaar als een “feest van democratie” kunnen betitelen, het is wel verdraaid lastig om ingrijpende keuzes te maken met die versnippering.

ChristenUnie-SGP zal haar inzet in deze discussie duidelijk maken in haar verkiezingsprogramma voor de komende gemeenteraadsverkiezingen.

Fractie ChristenUnie-SGP